همگرایی اقتصادی- تجاری منطقه ای میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری اقتصادبین الملل، دانشیار موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی ، تهران، ایران

2 عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، تهران، ایران

3 دکتری علوم اقتصادی، موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، تهران، ایران

چکیده

همگرایی اقتصادی منطقه‌ای و منطقه‌گرایی ضمن اینکه حرکت به سمت جهانی‌شدن تلقی می‌شود، منافع اقتصادی، رفاهی و تجاری قابل توجهی برای کشورهای عضو به همراه دارد. هدف اصلی مقاله حاضر، ارزیابی کارآمدی و موفقیت همگرایی اقتصادی کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا است. برای این منظور، دو معیار عمده «همگنی ‌‌و نزدیکی شاخص‌ها» و «درجه همگرایی تجاری» برای کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا طی دوره 2020-2000 مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان می‌دهد با همگرایی اقتصادی، دامنه و شکاف درآمد سرانه برای برخی کشورها کاهش‌و برای برخی دیگر رو به افزایش بوده است. همچنین نتایج این مطالعه نشان می‌دهد، طی دوره موردنظر، افزایش سهم تجارت درون‌منطقه‌ای اتحادیه اقتصادی اوراسیا و ایران همسو با توسعه تجارت ایران نبوده است. در واقع توسعه و تعمیق تجارت درون منطقه‌ای نه‌تنها به توسعه تجارت اتحادیه و ایران منجر نشده است، بلکه به انحراف تجارت ایران نیز انجامیده است. تحلیل نقاط قوت ‌و ضعف و فرصت‌ها و چالش‌ها حاکی از این موضوع است که عدم توسعه تجارت درون منطقه‌ای بیشتر ناشی از ساختار صادراتی اعضا است و به همین دلیل، امکان توسعه تجارت درون منطقه‌ای و همگرایی اقتصادی در این اتحادیه ضعیف به نظر می‌رسد. در عین حال، پیش‌بینی می‌شود با ارتقای ساختار اقتصادی تجاری ایران، امکان بهره‌گیری بیشتر از منافع همگرایی اقتصادی با این اتحادیه فراهم شود.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Regional Convergence Between Iran and Eurasian Economic Union (EAEU)

نویسندگان [English]

  • Mirabdollah Hosseini 1
  • mohammad reza abdin moghanaki 2
  • Ali zahedtalaban 3
1 Ph.D. in International Economics, Associate Professor, Department of Foreign Trade, Institute for Trade Studies & Research, Tehran, Iran.
2 Ph.D. Student in Economics, Assistant Professor, Department of Foreign Trade, Institute for Trade Studies and Research, Tehran, Iran.
3 Ph.D. in Economics, Assistant Professor, Department of Foreign Trade, Institute for Trade Studies and Research, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Regional economic-trade convergence, while seen as a move towards globalization, has significant benefits for member countries and regional arrangements. The main purpose of this paper is to evaluate the success of economic convergence and regional trade efficiency of Eurasian Economic Union (EAEU) member countries and Iran. For this purpose, the two main criteria of “homogeneity and degree of convergence of macroeconomic indicators” and “efficiency of intra-regional trade” for the Eurasian Economic Union member countries and Iran during the period 2000-2020 have been measured and evaluated. On the one hand, the results of the study of “homogeneity and degree of convergence of macroeconomic indicators” show that with economic convergence, the scope and gap of per capita income has decreased for some countries and increased for others. On the other hand, the results of the study on the “efficiency of intra-regional trade” show that during the period under review, the increase in the share of intra-regional trade between the EAEU and Iran has not been in line with trade development. In fact, the development and deepening of intra-regional trade has not only not led to the development of EAEU-Iran trade, but has also led to trade diversion. The analysis of strengths and opportunities, as well as weaknesses, threats and challenges, suggests that the lack of intra-regional trade development is due to the members’ export structure, and therefore, the possibility of intra-regional trade development and economic convergence in this union is weak. At the same time, it is hoped that by enhancing the economic structure of member countries and joint economic cooperation, it will be possible to reap the benefits of economic convergence.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Regional Economic Integration / Economic Homogeneity / Trade Intensity / Trade Convergence / Eurasian Economic Union / Iran

مراجع

امیراحمدیان، ب. و حسینی، م. ع. (1390). مطالعه جایگاه ژئواکونومی سازمان همکاری شانگهای در جهان، فصلنامه بین‌المللی ژئوپلیتیک، انجمن ژئوپلیتیک ایران، پاییز، ش. 3، سال. 7، 101-135.
حسینی، م.ع. و امیراحمدیان، ب. و نصیرزاد، م. (1397). مطالعه شاخص‌های توسعه‌ای کشورهای ساحلی خزر در فرایند منطقه‌گرایی. مطالعات اوراسیای مرکزی، دانشکده حقوق‌و علوم سیاسی دانشگاه تهران، بهاروتابستان، ش.1، سال11، 80-59.
حسینی، م. ع. (1386). آثار ترتیبات تجاری ترجیحی در بین کشورهای عضو اکو بر توسعه تجارت ایران، موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی، 431 صفحه.
حسینی، م. ع. و بزرگی، و. (1381). شرکای منطقه‌ای ایران ‌و امکان تشکیل هسته مرکزی یک همپیوندی‌ منطقه‌ای. پژوهشنامه بازرگانی، موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، تابستان، ش. 23، سال. 6، 36-1.
حسینی، م. ع. و هومن، ت. (1386). مطالعه تطبیقی شاخص‌های اقتصاد کلان بین‌الملل کشورهای اکو در فرایند منطقه‌گرایی. دانش و توسعه، تابستان، ش. 23، سال 6، 36-1.
Asian Development Bank (2022). “Integration Indicators technical notes”. https://aric.adb.org. (Accessed on: 20/08/2023)
Amirahmadian, B. and Hosseini, M. A. (2011), Study of Geo-economic Position of Shanghai Organization on World Economy, Geopolitics Quarterly (An International Journal), Iranian Association of Geopolitics (I.A.G), Fall, Vol. 7, No. 3, 101-135. (In Persian).
Barry, Donald and Ronald C. Keith (1999). Regionalism, Multilateralism, and the Politics of Global Trade. Vancouver: UBC Press.
Bernard Hoekman and Maurice Schiff (2002). Benefiting from Regional Integration, Development ,Trade and the WTO, (Washington, D.C: The World Bank), p.553.
Harmsen, Richard and Leidy, Michael (1994). Regional Trading Arrangements, The Uruguay Round and Beyond , Background Papers II.
Helpman E. (1987). Imperfect competition and international trade: Evidence from fourteen industrial countries. Journal of the Japanese and International Economies. 1: 62-81.
Hoekman B, Schiff M. (2002). “Benefiting from regional integration”. Development, Trade and the WTO. Washington, D.C: The World Bank.
Hosseini, M. A., Amirahmadian, B. and Nasirzad, M. (2018), The Study of Development Indicators of Caspian Sea Region (CSR) Countries in the Regional Convergence Process, Central Eurasia Studies, Center for Central Eurasia Studies, Faculty of Law and Political Science, Spring & Summer, Vol. 11, No. 1, 59-80. (In Persian).
Hosseini M. A. (2007). “The Effects of Preferential Trade Arrangements Among ECO Member Countries on Iran’s Foreign Trade Promotion”. Institute for Trade Studies and Research, 431 Pages. [in Persian]
Hosseini M. A, Bozorgi V. (2002). “Regional partners of Iran and the possibility of forming the central core of a regional partnership”. Journal of Commerce. 23(6): 1-36. [in Persian]
Hosseini M. A, Hooman T. (2007). “Comparative study of international macroeconomic indicators of ECO countries in the process of regionalism”. Knowledge and Development. 23(6): 1-36. [in Persian]
International Monetary Fund (IMF) (1998-2020). Direction of Trade Statistics Year book, Washington: International Monetary Fund Publications. (http://www. IMF.Org)
Johnson H. G. (1965). “An economic theory of protectionism, tariff bargaining, and the formation of customs unions”. Journal of Political Economy. 256-283.
Krugman P. (1996). Development, Geography and Economic Theory, Cambridge, MA: The MIT Press.
Lipsey RG, Lancaster K. (1956). “The General Theory of The Second Best”. Review of Economic Studies. October: 33-49.
Jagdish B. (1996). “The theory of preferential trade agreement: Historical evolution and current trends”. The American Economic Review. 86(2): 82-87.
Meade J. (1955). The Theory of Customs Unions. Amsterdam: North-Holland.
Melo, James (1992). The New Regionalism in Trade Policy, The World Bank.
Salvatore D. (2007). International Trade. 9th ed., New York McGraw-Hill.
Sheila P. (2000). Regionalism among Developing Countries. Macmillan Press LTD. Overseas Development Institute. London.
UNCTAD (1995-2022). Handbook of International Trade and Development Statiscs 1994-2022. New York: UN Publications. www.UNCTAD.Org.
UNCTAD. (2021). World Investment Report, FDI/TNC database. Geneva: Union Nation Conference Trade And Development. Retrieved from www.unctad.org/fdistatistics.
Viner J. (1953). The customs union issue. New York: The Carnegie Endowment for International Peace.
World Bank (2023). https://databank.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.CD/Popular-Indicators#World Development Indicators.
---------------- (2022). World Development Indicators Database 1998- 2021. WB, www.worldbank.org/Data/
---------------- (2000 - 2001). Trade Blocs: A World Bank Policy Research Report. New York: Oxford University Press.
World Trade Organization (WTO) (2022). “World Trade Report 2022”. http://www.wto.Org.
 
 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 28 دی 1401
  • تاریخ بازنگری: 24 اسفند 1401
  • تاریخ پذیرش: 27 اسفند 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار