شناسایی عوامل مؤثر بر تشخیص فرصت‌های کارآفرینانه‌ی صادرات فرش دستباف ایران (مطالعه موردی: فرش دستباف اصفهان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه کارآفرینی، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی تهران، ایران (نویسنده مسئول)

2 دکتری مدیریت کارآفرینی دانشکده مدیریت دانشگاه تهران

3 کارشناسی‌ارشد کارآفرینی فرهنگی دانشکده کارآفرینی هنر و گردشگری دانشگاه هنر اصفهان

چکیده

فرش دستباف ایران، از منابع مهم درآمدهای ارزی و از اقلام مهم صادراتی کشور است. متأسفانه در یک دهه‌ اخیر، دوران افول و رکود شکننده‌ای در صادرات فرش دستباف ایران و به ویژه اصفهان بروز نموده است. از جمله دلایلی که فرش دستباف ایران در بازار جهانی دچار افول شده است، عدم شناخت فرصت‌های کارآفرینانه‌ی صادرات آن است. از این رو شناسایی عامل‌های مؤثر بر تشخیص فرصت در این حوزه موضوع بسیار با اهمیتی بوده و در همین راستا پژوهش حاضر با هدف شناسایی مهم‌ترین عوامل مؤثر بر تشخیص فرصت‌های کارآفرینانه در حوزه‌ی صادرات فرش انجام شده است. دانش پیشین، احساس خودکارآمدی، آموزش و مربی‌گری، جست‌وجوی منظم فرصت‌ها، شبکه ارتباطات اجتماعی، جریان‌های اطلاعاتی، خلاقیت، یادگیری اجتماعی و هوشیاری کارآفرینانه عواملی هستند که پس از بررسی پیشینه‌ی تحقیق، در این پژوهش مد نظر و مورد بررسی قرار گرفته‌اند. این پژوهش از نوع توصیفی- تحلیلی که به روش کتابخانه‌ای و میدانی انجام شده است. جامعه‌ی آماری پژوهش برای سال‌های 1390 الی 1394 حدوداً 50 صادرکننده فرش در شهر اصفهان بوده و 42 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند که برای دسترسی به اعضای نمونه از روش گلوله برفی استفاده شده است. روش تحقیق آمیخته و ابزار گردآوری داده‌ها مصاحبه و پرسشنامه است. نتایج پژوهش نشان داد، شبکه ارتباطات اجتماعی، هوشیاری کارآفرینانه، نیروهای پیش‌برنده، احساس خودکارآمدی، دانش پیشین و آموزش و مربی‌گری در شناسایی فرصت‌های کارآفرینانه‌ی صادرات فرش دستباف اصفهان اثرگذاری بیش‌تری دارند و عوامل دیگر، بر تشخیص فرصت در این حوزه کمتر اثرگذار هستند.

کلیدواژه‌ها


الماسی، حسن؛ حق‌شناس، فریده و سعیدی، نیما (1389)، «بررسی نقش تجارت الکترونیک در صادرات فرش»، مجموعه مقلات اولین همایش منطقه‌ای تجارت الکترونیک، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بوشهر.
ایمانی، الهه (1392)، «راهکار رقابت‌پذیری فرش دستباف و افزایش سهم آن در بازار فروش فرش»، مجله پژوهش هنر، 4(2).
باغبانی، حمزه و فولادی، مهران (1393)، «بررسی تأثیر خودکارآمدی کارآفرینانه بر تقویت کارآفرینی دانشجویان»، فصلنامه تخصصی رشد فناوری، 10(39).
پاکزاد، احمد و فرجی، عارف (1392)، «شناسایی و اولویت‌بندی بازارهای هدف صادرات فرش‌های دستباف ایران»، مجله پژوهش هنر، 2(1).
پورسعید، مسعود (1388)، «طراحی الگوی توسعه‌ی منابع انسانی کارآفرین بر اساس نظریه‌ی یادگیری اجتماعی»، فصلنامه پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، 1(3).
صارمی، محمود؛ و علی‌زاده‌ثانی، محمدکاظم (1388)، «بررسی عوامل تأثیرگذار بر فرآیند شناسایی فرصت‌های کارآفرینی بین کارآفرینان برتر منتخب»، فصلنامه توسعه کارآفرینی، 1(3).
فروهی، مهشید؛ صالحی، علی و دانایی‌فرد، حسن (1386)، «ارتقاء کارآفرینی در ایران: تحلیلی بر نقش دولت»، پژوهش‌نامه بازرگانی، شماره 42.
قاسمی، وحید (1392)، مقدمه‌ای بر مدل‌سازی معادله ساختاری، تهران، انتشارات جامعه‌شناسان.
قلی‌پور، رحمت‌اله؛ آقاجانی، حسنعلی و کرامتی، محمدعلی (1388)، «بررسی عوامل مؤثر بر تشخیص فرصت‌های کارآفرینانه در حوزه‌ی فناوری اطلاعات»، فصلنامه توسعه کارآفرینی، 1(3).
قزاآنی‌قمصری، ایمان و قدرتی، حسن (1389)، «عوامل مؤثر بر صادرات فرش دستباف در قالب ماتریس سوات»، مجله توسعه تعاون، شماره 1(2).
محمدی، قنبر؛ رکنی، ندا و طیبی، کمیل (1390)، «نقش شبکه‌های اجتماعی در تشخیص فرصت‌های کارآفرینی»، فصلنامه توسعه کارآفرینی، 3(11).
Ardichvili, A. (2003), Cardozo, R. and Ray, S, “A theory of entrepreneurial opportunity identification and development”, Journal of Business Venturing, 18(1).
Babbie, E (2013), The Basics of Social Research, London: Cengage Learning.
Christensen, P. S. and Peterson, R (1990), Opportunity identification: Mapping the sources of new venture ideas, Denmark: Institute of Management, University of Aarhus.
Christensen, P. S., Peterson, R. and Madsen, O (1990), Opportunity identification: The contribution of entrepreneurship to strategic management, Denmark: Institute of Management, University of Aarhus.
De Massis, A., Kotlar, J. and Frattini, F (2013), “Is social capital perceived as a source of competitive advantage or disadvantage for family firms? An exploratory analysis of CEO perceptions”, Journal of Entrepreneurship, 22(1).
Gaglio, C. M. and Katz, J. A (2001), “The psychological basis of opportunity identification: Entrepreneurial alertness”, Small Business Economics, 16(2).
Hills, G. E (1995), Opportunity recognition by successful entrepreneurs: A Pilot Study, Chicago: University of Llionis.
Hills, G. E., Lumpkin, G. T. and Singh, R. P (1997), Opportunity recognition: Perceptions and Behaviors of Entrepreneurs, Wellesley, MA: Babson College.
Krueger, N. F. and Brazeal, D. V (1994), “Entrepreneurial potential and potential entrepreneurs”, Entrepreneurship Theory and Practice, 18(3).
Kuratko, D. F. and Welsch, H. P (2003), Strategic Entrepreneurial Growth, South-Western: South-Western College Pub.
Ozgen, E. and Baron, R. A (2007), “Social sources of information in opportunity recognition: Effects of mentors, industry networks, and professional forums”, Journal of Business Venturing, 22(2).
Ozgen, E (2003), “Entrepreneurial opportunity recognition: Information flow, social and cognitive perspectives”, (doctoral dissertation), Troy, NY: Troy University E- Campus.
Puhakka, V (2009), “Versatile and flexible use of intellectual capital in entrepreneurial opportunity discovery”, Journal of Management Research, 2(1).
Ray, S. and Cardozo, R (1996),  Sensitivity and creativity in entrepreneurial opportunity recognition: A framework for empirical investigation, Paper presented at the Sixth Global Entrepreneurship Research Conference, London: England.
Sarasvathy, D., Simon, H. A. and Lave, L (1998), “Perceiving and managing business risks: Differences between entrepreneurs and bankers”, Journal of Economic Behavior & Organization, 33(2).
Shane, S (2000), “Prior knowledge and the discovery of entrepreneurial opportunities”, Organization Science, 11(4).
Shepherd, D. A. and DeTienne, D. R (2005), “Prior knowledge, potential financial reward, and opportunity identification”, Entrepreneurship Theory and Practice, 29(1).
Simsek, z (2002), Entrepreneurial opportunity Recognition: Building and testing an information asymmetries model (doctoral Dissertation), United States, Connecticut: University of Connecticut.
Zietsma, C (1999), “Opportunity knocks–or does it hide? An examination of the role of opportunity recognition in entrepreneurship”, Frontiers of Entrepreneurship Research, Wellesley.MA: Babson College.
Zimmer, C. and Aldrich, H (1986), “Entrepreneurship through social networks”, The Art and Science of Entrepreneurship, 3(2).