ارزیابی انحصار، رقابت و تمرکز در بازار سیمان

نوع مقاله : مروری

نویسنده

دانشجوی دکترای اقتصاد دانشگاه الزهرا و عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی

چکیده

شاخص‌های اندازه‌گیری تمرکز، ابزاری مهم برای شناخت ساختار بازار و راهنمای سیاستگذاران و دولتمردان جهت تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌گذاری‌های درست در موضوعات کلان اقتصادی و صنعتی می‌باشد. در این مقاله نیز با هدف شناخت بازار سیمان به منظور کمک به دولتمردان در تدوین و اجرای سیاست‌های صحیح در رابطه با این صنعت، با استفاده از شاخص‌های نسبت تمرکز، هرفیندال-هیرشمن، آنتروپی، واریانس لگاریتم، ضریب جینی نسبت تمرکز و ساختار بازار صنعت سیمان ایران برای دوره زمانی 91-1383، ‌اندازه‌گیری شده است. نتایج حاصله حاکی از آن است که در بازه مورد بررسی، مطابق با شاخص آنتروپی، واریانس لگاریتم و هرفیندال- هیرشمن بازار سیمان از نوع رقابتی بوده در حالیکه شاخص نسبت تمرکز و ضریب جینی بازار سیمان کشور را از نوع انحصاری و با درجه تمرکز پاین تعیین نموده‌اند. همچنین بررسی نوع مالکیت بنگاه‌های تولیدکننده سیمان نشان می‌دهد که به دلیل بالا بودن سهم تولیدکنندگان خصوصی در این صنعت، سلطه بنگاه‌ها بر بازار بیشتر بوده و قدرت اثرگذاری کارخانجات سیمان بر سیاست‌های تعیین شده از سوی دولت نیز بیشتر خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


ابونوری، اسماعیل و حسن سامانی‌پور. «برآورد پارامتریکی نسبت تمرکز صنایع ایران». پژوهشنامه بازرگانی، 1381.
احمدیان، مجید و محمدعلی متفکر آزاد. «بررسی عوامل موثر در حاشیه سود در دو بازار انحصاری چندگانه فروش کالای فرآوری شده و نهاده اصلی تولیدی». جستارهای اقتصادی، 1384.
بخشی، لطفعلی. «اندازه‌گیری تمرکز در صنعت سیمان ایران». پژوهشنامه بازرگانی. شماره 26، 1382.
بزرگی، وحید و میرعبدالله حسینی. «ساختار بازار جهانی سیمان و رژیم تعرفه‌ای کشورها در تجارت با این محصول». فرهنگ ویژه اقتصاد، 1387.
حسینی، میرعبدالله. «تعیین قدرت انحصاری بازار جهانی خشکبار و جایگاه خشکبار ایران در آن». مقالات برگزیده سمینار کشاورزی ایران و بازارهای جهانی. مرکز مطالعات برنامه‌ریزی و اقتصاد کشاورزی، 1375.
حسینی، میرعبدالله. « ساختار بازار جهانی تولید و بازار صادراتی پسته ایران». اقتصاد کشاورزی و توسعه. شماره 18، 1376.
حسینی، میرعبدالله و زورار پرمه. «ساختار بازار جهانی فرش دستباف و بازارهای هدف صادراتی ایران». پژوهشنامه بازرگانی. شماره 30، 1382.
حسینی، میرعبدالله و زورار پرمه. «ارزیابی انحصار، رقابت و تمرکز در بازار گوشت مرغ و تخم مرغ در ایران». مجله دانش و توسعه. سال هفدهم. شماره 30، 1389.
 حسینی، میرعبدالله و سیدی، میرهادی. «ساختار بازارجهانی پسته و ضربه‌پذیری بازار پستة ایران». مجموعه‌مقالات سمینار بازرگانی- اقتصادی استان کرمان. مؤسسه‌ مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، 1375.
خداداد کاشی، فرهاد. «انحصار، رقابت و تمرکز در بازارهای صنعتی ایران(73-1367)». پژوهشنامه بازرگانی، 1379.
خداداد کاشی، فرهاد و علی دهقانی. (1384). «تبلیغات و تمرکز در بازارهای صنعتی ایران». اقتصاد و مدیریت دانشگاه.
خداداد کاشی، فرهاد و محمدنبی شهیکی تاش. «درجه رقابت در بازار جهانی محصولات منتخب کشاورزی». اقتصاد کشاورزی، 1384.
خداداد کاشی، فرهاد. «ارزیابی قدرت و حجم فعالیت‌های انحصاری در اقتصاد ایران». موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، 1381.
دفتر مطالعات اقتصادی. «شناسایی ساختار بازار در چند صنعت منتخب». معاونت برنامه‌ریزی و بررسی‌های اقتصادی وزارت بازرگانی، 1383.
شهیکی تاش، محمدنبی. علی نصیری اقدم. «تمرکز، شدت مانع ورود و صرفه‌های مقیاس در صنعت کولر آبی ایران و هزینه‌ رفاهی ناشی از ساختار انحصار موثر». فصلنامه اقتصاد مقداری. دوره هشتم. شماره1، 1390.
صلاح‌منش ‌و همکاران. «اندازه‌گیری تمرکز در بازار سیمان». بررسی‌های بازرگانی. شماره 8، 1383.
صیادی، احمدرضا- حسینی، میرعبدالله و محمدحسین بصیری. «تحلیل شاخص‌های بازار صنعت آلومینیوم در جهان و ایران». فصلنامه اقتصاد مقداری. دوره5. شماره 3، 1387.
عبادی، جعفر و محمدنبی شهیکی تاش. «بررسی ساختار بازارهای صنعتی کالاهای منتخب». پژوهشنامه بازرگانی. شماره 31، 1383.
Bain, J. S. "Industrial Organization". John Willy & Sons. New York, 1968.
Bello, A. & E. Huerta. Regulation and Market Power in the Spanish Liquefied Petroleum Gas Industry. Energy Policy, Elsevier, 35(7): 3595-3605, 2007.
Gerard L. G.; Kamerschan, D. R. Delorme, C. D. 1999. "Market Structure and Price-Cost Margins in Philippine Manufacturing Industries", Applied Economics, 31, 857-864.
Hannah, l. K. J.A. Concentration in Modern Industry Macmillan. London, 1977.
Herfindal, Orris C. 1959. "A General Evaluation of Competition in the Copper Industry",Copper Costs and Prices. 1870-1957, Baltimore: Hohns Hopkins Press, xhap.70.
Kjersti-Gro Lindquist. 2001. "The Response by the Norwegian Aluminium Industry to Changing Market Structure", International Journal of Industrial Organization, 19, 79-98, 2001.
Maddala, G.S, Dobson. S., Miller, E., Microeconomics, "The Regulation of Monopoly", Chapter.10, Press Mc GrawHill Book Company, pp. 189-195, 1995.
Shephard, W.G. The Economics of Industrial Organization. Prentice HALL, P. 258, 1990.
Yat-Hung Chaing, Bo-Sin Tang and Wing-Yu LEUNG. 2001. "Market Structure of the Construction Industry in Hong Kong", Construction Management and Economics, 19, 675-687.
http://tejarat.donya-e-egtesad.com
www.irica.gov.ir