شناسایی و رتبه‌بندی عوامل موثر بر اثر بخشی سیستم‌های مدیریت کیفیت و عملکرد مالی شرکت‌های کوچک و متوسط با استفاده از تکنیکAHP (بررسی موردی: صنایع غذایی استان تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مدیریت ، واحد دهاقان ، دانشگاه آزاد اسلامی ، دهاقان ، ایران.

2 کارشناسی ارشد، مدیریت صنعتی، موسسه غیرانتفاعی راغب اصفهانی، اصفهان

چکیده

با تمام اهمیت و جایگاه حیاتی سیستم مدیریت کیفیت در سازمان‌ها، احساس می‌شود که هنوز باید مبانی روشن‌تر و قابل استفاده‌تری از آن به مدیران و سازمان‌ها ارائه شود. هدف پژوهش حاضر شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر اثربخشی سیستم‌های مدیریت کیفیت و عملکرد مالی شرکت‌های کوچک و متوسط صنایع غذایی استان تهران می‌باشد. جامعه آماری این پژوهش، شرکت‌های کوچک و متوسط صنایع مواد غذایی استان تهران می‌باشد که اعضای جامعه آماری شامل 2200 نفر از مدیران و متخصصان این شرکت‌ها بوده که با استفاده از فرمول کوکران 325 نفر به عنوان نمونه انتخاب گردیدند. روش نمونه‌گیری پژوهش، روش تصادفی می‌باشد. در این پژوهش، ابتدا معیارهای موردنظر (عوامل مؤثر بر سیستم‌های مدیریت کیفیت) را شناسایی و بدین منظور پرسش‌نامه‌ای طراحی گردید که در این پرسشنامه برای سنجش و اندازه‌گیری نظرات و عقاید افراد از طیف لیکرت استفاده گردید. سپس، از طریق تکنیک AHP مقایسات زوجی گزینه‌ها انجام شد و وزن معیارها تعیین گردید که در نهایت اولویت‌بندی معیارها به‌دست آمد. جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزار SPSS و ExpertChoice استفاده گردید. نتایج حاکی از وجود رابطه معنادار بین اثربخشی سیستم‌های مدیریت کیفیت و عملکرد مالی شرکت‌های کوچک و متوسط است. همچنین در میان عوامل اثرگذار بر اثربخشی سیستم‌های مدیریت کیفیت، زیرمعیار "ویژگی‌های سازمان" با وزن نسبی 384/0 دارای بیشترین اهمیت و زیرمعیار "ویژگی‌های کارکنان" با وزن نسبی 307/0 در اولویت بعدی قرار دارد. زیرمعیارهای "محیط خارجی"، "ملزومات سیستم‌ها" و "انگیزه‌های درونی کسب‌و‌کار"، به‌ترتیب با وزن‌های 281/0، 161/0 و 098/0، در رتبه‌های سوم تا پنجم قرار گرفته‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Identification and Ranking of Effective Factors on the Effectiveness of Quality Management Systems and Financial Performance of Small and Medium Enterprises by Using the AHP Technique (Case Study: Food Industry of Tehran)

نویسنده [English]

  • hediyeh yegangi 2
1
2
چکیده [English]

With all the importance and vital position of the quality management system in organizations, it is felt that there should still be clearer and more accessible bases provided to managers and organizations. The purpose of this research was to identify and rank the factors affecting the effectiveness of quality management systems and financial performance of small and medium enterprises in the food industry of Tehran. The statistical population of this research is small and medium enterprises of food industry of Tehran that members of the statistical society include 2200 managers and experts of these companies, which were selected by using Cochran formula 325 people.The method of research sampling is a random method. In this research, we first identified the criteria (factors affecting quality management systems) and for this purpose, a questionnaire was designed which was used in this questionnaire from the Likert scale to measure opinions of individuals. Then, through AHP technique, a pairwise comparison of alternative was performed and the weight of the criteria was determined, which ultimately obtained the prioritization of the criteria. To analyze data used SPSS and ExpertChoice software. The results indicate a significant relationship between the effectiveness of quality management systems and financial performance of small and medium enterprises. Also, among the factors influencing the effectiveness of quality management systems, the "Organizations’ attributes" with a relative weight of 0/384 have the most important and sub criteria "Employees’ attributes" with a relative weight of 0/307 in the next priority. The sub criteria of the "external environment", "system requirements" and "Internal business motives" respectively, with weights of 0/281, 0/161, and 0/098 were ranked third to fifth.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Effectiveness / Quality Management Systems / Financial Performance / Operational Performance / Small and Medium Enterprises
آمار نامه منطقه آزاد تجاری-  صنعتی ارس، 1393.
اسفندیاری، علی اصغر؛ مقدس حسین زاده، سمیره و دلاوری، مجید، 1388. «ارزیابی عملکرد مناطق آزاد تجاری ایران و تأثیر آن در توسعه اقتصادی این مناطق»، پژوهشنامه اقتصادی.
الویری، مرتضی، 1376. «نقش مناطق آزاد ایران در توسعه صادرات غیرنفتی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد. مرکز آموزش مدیریت. چاپ نشده.
تقی‌زاده، هوشنگ و تاری، غفار، 1386. «روش تحقیق در علوم انسانی»، تهران: انتشارت حفیظ.
دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد تجاری- صنعتی و ویژه اقتصادی.  http://www.freezones.ir
داوری، علی و رضازاده، آرش. «مدل‌سازی معادلات ساختاری با نرم‌افزار PLS»، انتشارات جهاد دانشگاهی،1392.
رهنورد، فرج الله، 1389. «عوامل موثر بر عملکرد مناطق آزاد تجاری- صنعتی ایران»، فرایند مدیریت و توسعه، شماره74.
نشریه تخصصی امور گمرکی، 15 فروردین، 1394. «جزئیات آمار تجارت خارجی ایران. نشریه گمرک»، شماره 715، سال هفدهم.
سیاف زاده، علیرضا؛ بهنام، محمد و بهنام، شکار، 1392. «تأثیر آزادسازی تجاری- صنعتی ارس و عوامل تأثیر گذار در رشد اقتصادی منطقه»، تهران: اولین همایش ملی جغرافیا، شهرسازی و توسعه پایدار. 
سیدعباس زاده، میرمحمد؛ امانی ساری بگلو، جواد؛ حضرتی آذر، هیمن و پاشوی، قاسم، 1391. «مقدمه‌ای بر مدل‌یابی معادلات ساختاری به روش PLS و کاربرد آن در علوم رفتاری»، انتشارات دانشگاه ارومیه.
عباسی اسفنجانی، حسین، 1390. «آشنایی با انجام پروژه‌های تحقیقاتی و ارائه سمینار»، تبریز: انتشارات فروزش.
علوی، موسی، 1392. «مدل یابی معادلات ساختاری در پژوهش‌های مرتبط با آموزش علوم سلامت: معرفی روش و کاربرد آن». مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، شهریور، 13(6).
فتح‌الهی، سعید، 1377. «مناطق آزاد ایران، تجربه‌ای ناکام و ضرورت بازنگری اساسی»، مجله فرهنگ و تعاون. شماره5.
کبیری، هما، 1393. «تراز تجاری منفی در مناطق آزاد». قابل دسترس در سایت www.donya-e-eqtesad.com.
کرباسیان، مسعود. «مروری بر چشم‌انداز تجارت خارجی ایران در سال 1393»، قابل دسترس در سایت www.freena.ir.
مجله مناطق آزاد، 1369. ص 39.
مقدسی، علیرضا، 1389.«مناطق آزاد: اصول، مفاهیم، کارکردها و راهکارها».  قابل دسترس در www.epe.ir/Home/Single/3570.
مؤمنی، منصور و فعّال قیومی، علی، 1389. «تحلیل آماری با استفاده از SPSS»، انتشارات منصور مؤمنی.
نفری، اکبر و ملایری آشتیانی، الهه، 1386. «مناطق آزاد تجاری صنعتی به مثابه اهرمی برای افزایش صادرات»، مجله اقتصاد و مدیریت، شماره 46.
وفاداری، کاظم، 1379. «بررسی نقش مناطق آزاد تجاری- صنعتی در زمینه توسعه صادرات غیرنفتی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه امام صادق. چاپ نشده.
Aradhna Aggarwal, 2005. “Performance of export processing zones: A comparative analysis of India, Sri Lanka and Bangladesh", mimeo, Indian Council for Research on International Economic Relations, February.
Emin Kavlak, Mehmet, 2012. “Economic Impacts of Free Zones in Turkey: A Questionnaire Study Conducted with Firms Operating in Turkish Free Zones Regarding the Perception of the Firms on the Success of Free Zones”. A Thesis Submitted to the Graduate School of Social Sciences of Middle East Technical University.
Hanwu, Ma; Ke, Bai, 2013. “The research on factors in different phases of Export Processing Zones in China based system dynamics”. Accessed in (www.ieexplore.ieee.org).
Hosseini, Seied Jamal; Abedini, Esa&NafeziAlamdari, Mohammad Sadegh.” Influential Factors on Export Developing in Aras Free Zone”. Life Science Journal, PP 511-519, 2013.
پایگاههای اطلاعاتی
سایت اینترنتی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران www.tccim.ir.
سایت اینترنتی گمرک جمهوری اسلامی ایران www.irica.gov.ir.
وزارت صنعت، معدن و تجارت، عملکرد آماری.