ارزیابی عوامل موثر بر رقابت‌پذیری گردشگری مذهبی( روش فنون دیمتل و معادلات ساختاری)

فتحی, محمدرضا; محمد نسب, مهدی; ملکی, محمد حسن; یعقوبی, سمیه

ارزیابی عوامل موثر بر رقابت‌پذیری گردشگری مذهبی( روش فنون دیمتل و معادلات ساختاری)

نوع مقاله : پژوهشی (کاربردی)

نویسندگان

¹ استادیار گروه مدیریت صنعتی و مالی، دانشکده مدیریت و حسابداری، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

² استادیار گروه مدیریت دانشگاه قم

³ دانشیار دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه قم

⁴ کارشناسی ارشد مدیریت صنعتی، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه قم، قم

چکیده

هدف پژوهش حاضر، شناسایی و رتبه‌بندی شاخص‌ها و زیرشاخص‌های تأثیر‌گذار بر گردشگری مذهبی در استان قم با استفاده از تکنیک دیمتل و مدل‌سازی معادلات ساختاری جهت ارائه مدل رقابت‌پذیر می‌باشد. تحقیق حاضر، با هدف ایجاد درک و دانشی کاربردی برای مسئولان و سیاست‌گذاران صنعت گردشگری استان قم در زمینه شناسایی شاخص‌های مؤثر بر رقابت‌پذیری گردشگری، از نظر هدف یک تحقیق کاربردی و از منظر روش جمع‌آوری داده‌ها، توصیفی از نوع پیمایشی است. در این تحقیق ابتدا از طریق مطالعه‌ ادبیات تحقیق و نظرسنجی خبرگان به ارزیابی شاخص‌ها و زیرشاخص‌های رقابت‌پذیری صنعت گردشگری پرداخته شد. به‌منظور نهایی کردن شاخص‌های رقابت‌پذیری سفر و گردشگری استان قم، از نظر 35 نفر از متخصصان علمی و اجرایی حوزه گردشگری استان قم استفاده شد و سپس با استفاده از تکنیک دیمتل روابط درونی این شاخص‌ها و همچنین روابط علی و معلولی آنها مشخص شد. در نهایت با ارائه مدل به‌دست آمده از روابط درونی بین متغیرها از تکنیک دیمتل و سپس تست مدل در محیط نرم‌افزار مدل‌سازی معادلات ساختاری انجام شد. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که سیاست‌های گردشگری، منابع فرهنگی و طبیعی تأثیر‌گذارترین شاخص‌ها در جهت افزایش رقابت‌پذیری صنعت گردشگری استان قم تعیین شد. از سوی دیگر شاخص‌های زیر ساخت و توانمندسازی بیشترین وابستگی را به دیگر شاخص‌ها داشته و تحت‌تأثیر آنها است.

کلیدواژه‌ها

رقابتپذیری / گردشگری مذهبی / دیمتل / مدلسازی معادلات ساختاری

20.1001.1.26767562.1399.18.105.4.7

عنوان مقاله [English]

Providing a Model for the Competitiveness of Religious Tourism Using DEMATEL and Structural Equation Modeling

نویسندگان [English]

Mohammad Reza Fathi ¹
mehdi mohammadinasab ²
mohammad hasan maleki ³
Somayeh Yaqoobi ⁴

¹ Assistant Professor, College of Farabi, University of Tehran, Iran

² assistant

³ Associate Professor, Department of Management, University of Qom, Qom, Iran

⁴ M.S. of Industrial Management, Department of Management, University of Qom, Qom, Iran

چکیده [English]

The aim of this paper is to identify and rank indices as well as sub-indices influence Religious tourism in Qom province by using of DEMATEL and Structural Equation Modeling in order to provide the competitive model. Aiming at providing officials and policymakers of tourism industry in Qom province with understanding and applied knowledge in relation to identification of indices influencing tourism competitiveness, this research is an applied one objectively and a descriptive_ survey one in terms of data collection method. In this research, initially, (sub) indices of competitiveness of tourism industry are evaluated by studying the research literature and surveying experts. In order of finalize indices of competitiveness of travel and tourism in Qom province، 35 academic and executive experts in the field of tourism in Qom province were surveyed. Using DEMATEL technique, next, internal and causal relationships among these indices were identified. Finally; Structural Equation were modeled by providing the model obtained from internal relationships among variables with DEMATEL technique and by testing the model in software environment. Research results indicate that tourism policies as well as cultural and natural resources are the most influential factors in increasing competiveness of tourism industry in Qom province.

کلیدواژه‌ها [English]

Competitiveness / Tourism / Religious Tourism / PLS / DEMATEL

مراجع

آقاجانی، معصومه و سعید فراهانی‌فرد (1394)، «گردشگری مذهبی و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی ایران)»، سیاست‌های راهبردی و کلان، 3(9)، 66-43.

جمشیدی، محمدجواد؛ ناصر برک‌پور و خلیل کلانتری (1397)، «تبیین همبستگی فضایی خدمات عمومی و گردشگری شهری مشهد»، فصلنامه گردشگری و توسعه. 7(2)، 148-130.

فتحی، محمدرضا؛ محمدحسن ملکی و سید احمد علوی (1397)، «شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر در ایجاد سازمان‌های یادگیرنده در کسب و کارهای صنعت توریستی استان قم»، فضای گردشگری، 6(24)، 36-20.

ملکی، محمدحسن، وحید خاشعی، محمدرضا فتحی، مهدی صفاری‌نیا (1398). «آینده‌پژوهی گردشگری مذهبی استان قم با رویکرد سناریونگاری»، گردشگری و توسعه، 8(3)، 205-184.

Alipour Eshliki, S & Kaboudi, M, (2011). Community Perception of Tourism Impacts and Their Participation in Tourism Planning: A Case Study of Ramsar, Iran, ASEAN Conference on Environment-Behaviour Studies, Savoy Homann Bidakara Bandung Hotel, Bandung, Indonesia, 15-17, 333-341.

Amin, M.M, (2013). Religious Tourism in Egypt: A Case Study Analysis, the American University in Cairo, School of Global Affairs and Public Policy.

Castillo-Manzano, José.I & López-Valpuesta, Lourdes & González-Laxe, F, (2011). The effects of the LCC boom on the urban tourism fabric: The viewpoint of tourism managers, Tourism Management, 1085-1095.

Domínguez, Trinidad & Darcy, Simon & Alén González, E, (2014). Competing for the disability tourism market - A comparative exploration of the factors of accessible tourism competitiveness in Spain and Australia, Tourism Management, 47(2015), 261-272.

Fathi, M.R., Maleki, M.H., Boroomand, M.R., Koksal, C.D, (2019). “Strategic Planning of Tourism with an emphasis on Spirituality Based on New Integration of Multi-Criteria Decision-Making Techniques”, International Journal of Tourism and Spirituality, 4(1), 93-123.

Fathi, M.R., Maleki, M,H., KOKSAL, C.D., Yüzbaşıoğlu, N., Ahmadi, V, (2019). “Future Study of Spiritual Tourism based on Cross Impact Matrix and Soft Systems Methodology”, International Journal of Tourism and Spirituality 3 (2), 19-41.

Fathi, M.R., Maleki, M.H., Boroomand, M.R., Yüzbaşıoğlu, N, (2019). Identification and Ranking of key Drivers of the Future of Tourism in Ardebil Province, 1st International Conference on Tourism (Ardabil-based Study of Tourism Development Opportunities and Challenges).

Firoozjayan, Y and Mir, M, (2014). “Functional Analysis of Religious Tourism in Iran (A Meta-Analysis of Available Research)”, Journal of Tourism Planning and Development, 3(8), 165-143.

Goffi, G. (2014). A model of tourism destinations competitiveness: The case ofthe Italian destinations of excellence, En Anuario Turismo y Sociedad, 14:121-147.

Jandaghi, G.R., Fathi, M.R., Maleki, M.H., Faraji, O., Yüzbaşıoğlu, N, (2019). Identification of Tourism Scenarios in Turkey Based on Futures Study Approach, Almatourism 10 (20), 47-68.

Liu, C & Tzeng, G & Lee, M, (2012). Improving tourism policy implementation the use of hybrid MCDM models, Tourism Management 33,413-426.

Mika, M. (2012). Competitiveness of tourist destinations as a research problem in the geography of tourism – analytical assumptions behind the research model, Prace Geograficzne, 130. 91-105.

Pjooyan. J, Faghihnasiri. M. (2010). Clarify the Role of Cometitiveness Iran, Among Other World, Economic Research, 33, 15-4.

Ramesht, M.H; Feyzulahi, M, (2013). Prioritization and Ranking of Tourism Centers of Ibrahim Plain, Yazd, Spatial Planning Researches, 2, 1-18.

Tyrväinen, L & Uusitalo, M & Silvennoinen, H & Hasu, E, (2014). Towards sustainable growth in nature-based tourism destinations: Clients’ views of land use options in Finnish Lapland, Landscape and Urban Planning, 122, 1-15.

Webster Jr. F. E. (2002) Market-Driven Management: How to Define, Develop, and Deliver Customer Value; John Wiley & Sons.

Zhang, H & lin Gu, Chao & wen Gu, L & Zhang, Y, (2011). The evaluation of tourism destination competitiveness by TOPSIS information entropy e A case in the Yangtze River Delta of China, Tourism Management, 32, 443-451.