شناسایی ریسک های عام در قراردادهای ساخت، بهره برداری و واگذاری

برزویی, عباس

شناسایی ریسک های عام در قراردادهای ساخت، بهره برداری و واگذاری

نوع مقاله : مروری

نویسنده

عباس برزویی

استادیار حقوق خصوصی، گروه حقوق، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه حکیم سبزواری

چکیده

پروژه‌های زیربنایی نقش عمده‌ای در رشد و توسعه اقتصادی هر کشور دارد و از آنجایی که دولت‌ها به علت هزینه بالای این پروژه‌ها و نیز گاهی به دلیل کسری بودجه سالانه، توانائی تأمین مالی این پروژه‌ها را ندارند یا بنا به دلایلی دیگر، به سراغ جذب سرمایه‌های بخش خصوصی داخلی و خارجی می‌روند. استفاده از شیوة ساخت، بهره‌برداری و واگذاری[1] یکی از شیوه‌های تأمین مالی پروژه‌های زیربنایی توسط بخش خصوصی است که قانون‌گذار در قانون تشویق و حمایت سرمایه‌گذار خارجی از جمله ترتیبات قراردادی می‌داند. در این شیوه تامین مالی به دلیل تعدد اطراف قرارداد و نیز تنوع قراردادها به‌ویژه در صورتی که طرف‌های قرارداد از کشورهای مختلف بوده، خطرات و ریسک‌ها افزایش می‌یابد. این ریسک‌ها در یک تقسیم‌بندی کلی به ریسک‌های عام و ریسک‌های ویژه (خاص) پروژه‌های ساخت، بهره‌برداری و واگذاری تقسیم می‌شود؛ زیرا برخی از ریسک ها، در همه قراردادهای ساخت، بهره‌برداری و واگذاری یکسان است(ریسک‌های عام)، ولی برخی دیگر از یک پروژه به پروژه دیگر متفاوت است(ریسک‌های خاص). این نوشتار به بررسی ریسک‌های عام در قراردادهای ساخت، بهره‌برداری و واگذاری می‌پردازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identifying the General Risks in Build -Operate-Transfer Contracts

نویسنده [English]

abbas borzoei

چکیده [English]

Infrastructures play a major role in the economic development of any country; however, governors cannot afford them due to their heavy costs, shortage of budgets, or lack of tendency by any reason. Hence, they appeal to local and foreign private sectors to financially afford the projects. BOT(building, operation and transfer) is among the ways of affording such projects by the private sector usually in a form of a consortium and on the basis of a contract with the government or State corporation; it undertakes to afford and build the infrastructure in a definite period of time .Instead of the investment, profit and risks, the private sector operates the project during a definite period of time, and at the end of the period delivers the project to the government or state corporation entrusted by contract.
Although, the main BOT contract is between the government and the project corporation, the contractor would sign agreements with other secondary contractors, various corporations, financial institutions, and banks to implement the projects. The multiplicity of the partners, contractors, and the fact that they are from different countries results in various risks. The risks are divided into two types, namely general and specific ones. General risks include political, economic, and legal while specific risks consist of pre-construction, construction, operation, and funding ones, each of which is of different sorts.

کلیدواژه‌ها [English]

Project Financing / Foreign Investment / BOT / Risks

مراجع

افشار، عباس و خزائنی، گرشاسب.( 1384). «شناسایی ریسک‌های خاص، پروژه‌های BOT»، راه و ساختمان، سال سوم، شماره 34.

انصاری، مهدی(1384). «بررسی کیفی فرآیند مدیریت ریسک در پروژه‌هایی با مطالعه موردی پروژه‌های سدسازی ایران»، رساله کارشناسی ارشد رشته مهندسی عمران، گرایش مهندسی و مدیریت ساخت دانشکده فنی دانشگاه تهران.

بابائی، علی‌اکبر؛ جواهر دشتی، فرانک و هاشمی سیما(تیرماه 1376). «مدیریت ریسک، پیش‌بینی یا تقسیم خطر»، ماهنامه تدبیر.

پوراسماعیلی، علیرضا(1396). ضوابط سرمایه‌گذاری خارجی در سازمان تجارت جهانی، میزان: تهران

خزائنی، گرشاسب و احمدی، لوزا (1384). «مدیریت ریسک در پروژه‌های کلان با رویکرد BOT، مجموعه مقالات دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت پروژه»، تهران، 14 و 15 اسفندماه، https://www.civilica.com/Paper-IPMC02-IPMC02_042.html.

جبل عاملی، محمدسعید؛ حمیدرضا حداد و علی حاجی آقا بزرگی( 1388). «ارایه مدلی جهت ارزیابی ریسک مالی پروژه‌های BOT براساس چرخه ریسک پروژه»، اولین کنفرانس مدیریت اجرایی، تهران، https://www.civilica.com/Paper-MBA01-MBA01_047.html

جمالی داوود و نراقی، مهرداد (1388). «شناسایی ریسک‌های سرمایه‌گذاری در نیروگاه‌ها به روش P.O.O (مطالعه موردی طرح‌های نیروگاه حرارتی ایران»، مجموعه مقالات دومین کنفرانس بین‌المللی توسعه نظام تأمین مالی در ایران، تهران، مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه صنعتی شریف، https://www.civilica.com/Paper-IRFINANCE02-IRFINANCE02_009.html

حسن‌زاده علی و کاظمی، رسول(پاییز 1383).«مدیریت ریسک در پروژه‌های سرمایه‌گذاری زیربنائی»، فصلنامة صنعت بیمه، سال نوزدهم، شماره 3( مسلسل 75).

خزائنی، گرشاسب؛ خانزادی، مصطفی؛ افشار، عباس. (1391). «مدل چند معیاره‌ی ارزیابی موفقیت ایده‌آل پروژه‌های B‌O‌T »، ساختار و کاربرد مدل. مهندسی عمران، دوره 2-28(2)، 45-55.

سیف، احمد(مهر و آبان 1383). «ریسک سیاسی و سرمایه‌گذاری خارجی»، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره 206-205، صفحه 138-141.

طالقانی اصفهانی، سیدعلی(1385)، «اجرای پروژه‌های راهسازی به روش B.O.T با استفاده از مدیریت ریسک بهبود»، رساله کارشناسی ارشد مهندسی عمران- مهندسی راه و ترابری، دانشکدة مهندسی عمران دانشگاه علم و صنعت ایران.

عابد خراسانی، محمودرضا(1379). سلب مالکیت از بیگانگان در حقوق بین‌الملل،تهران: نشر دادگستر، چاپ اول.

میرعباسی، سیدباقر(آذرماه 1371). «ملی کردن در حقوق بین‌الملل»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره بیست و هفتم

نبوی چشمی، علی؛ عزیز پورشیدی، علی اکبر و قهرمانیان، بهزاد(1391). «مقایسه تطبیقی روش‌های تأمین مالی پروژه‌های صنعتی (نمونه موردی پروژه‌های نفت و گاز)»، هشتمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت پروژه.

نصیرزاد، فرناد؛ خانزادی، مصطفی؛ علی پور، مجید(1394). «ارزیابی اقتصادی پروژه‌های BOT با یکپارچه‌سازی روش‌های شبیه سازی پویایی سیستم و منطق فازی»، مهندسی سازه و ساخت، 2(4)، صفحه 90-103.

Askar, M. M., & Gab-Allah, A. A. (2002). Problems facing parties involved in build, operate, and transport projects in Egypt. Journal of Management in Engineering, 18(4), 173-178.

Chapman, C. B. (1991). Risk in investment, procurement and performance in construction. London: E & FN SPON.

Delmon, J. (2000). BOO/BOT projects: A commercial and contractual guide. London: Sweet & Maxwell.

Eirikson, A. (1969). Risk Sharing in Construction Contracts, Ph.D Thesis, University of Illinois.

European International Contractors (April 2003). EIC White Book on BOT/PPP. Berlin: European International Contractors.

Grimsey, D., & Lewis, M. K. (2002). Evaluating the risks of public private partnerships for infrastructure projects. International Journal of Project Management, 20(2), 107-118.

Kumaraswamy, M. M., & Zhang, X. Q. (2001). Governmental role in BOT-led infrastructure development. International Journal of Project Management, 19(4), 195-205.

Lam, K. C., & Chow, W. S. (1999). The significance of financial risks in BOT procurement. Building Research & Information, 27(2), 84-95.

Øien, K., Sklet, S., & Nielsen, L. (1997). Risk level indicators for surveillance of changes in risk level. In Proceedings of ESREL ,Vol. 97, pp. 1809-16.

Tiong, R. L., Yeo, K. T., & McCarthy, S. C. (1992). Critical success factors in winning BOT contracts. Journal of Construction Engineering and Management, 118(2), 217-228.

Tiong, R. L. (1990). BOT projects: Risks and securities. Construction Management and Economics, 8(3), 315-328.

UNCITRAL (United Nations Commission on Iternational Trade law). (19 April 1996). Possible Future Work: Build Oprate Transfer Projects, New York.

UNCITRAL (2001). Legislative Guide on Privately Financed Infrastructure Projects, NewYork.

UNIDO. (1996). Guidelines for Infrastucture Development Thorugh Build – Iransfer (BOT) ptojects, Vinna.

Walker, C. T., & Smith, A. J. (Eds.). (1995). Privatized infrastructure: The build operate transfer approach.London: Thomas Telford.

Wang, S. Q., Tiong, R. L., Ting, S. K., & Ashley, D. (2000). Evaluation and Management of Political Risks in China’s BOT Projects. Journal of construction engineering and management, 126(3), 242-250.

Wang, S. Q., Tiong, R. L., Ting, S. K., & Ashley, D. (2000). Foreign exchange and revenue risks: analysis of key contract clauses in China’s BOT project. Construction Management & Economics, 18(3), 311-320.

Wang, S. Q., Tiong, R. L., Ting, S. K., & Ashley, D. (1999). Political risks: analysis of key contract clauses in China’s BOT project. Journal of construction engineering and management, 125(3), 190-197.

Wang, S. Q., Tiong, R. L., Ting, S. K., & Ashley, D. (1999). Risk management framework for BOT power projects in China. The Journal of Structured Finance, 4(4), 56-67.

Woody, W. B., & Pourian, H. (1992). Risk assessment and options in project finance. Project Management Institute, XXHI (4).

Zayed, T. M., & Chang, L. M. (2002). Prototype model for build-operate-transfer risk assessment. Journal of Management in Engineering, 18(1), 7-16.